STERIJINO POZORJE / SCENA

S C E N A : �asopis za pozori�nu umetnost

Novi Sad, 2005. broj 2-3 godina XLI april-septembar YU ISSN 0036-5734

K N J I G E

Nina POPOV

SEDAM VEKOVA POZORI�TA

Petar Marjanovi�, MALA ISTORIJA SRPSKOG POZORI�TA: XIII-XXI VEK, Pozori�ni muzej Vojvodine, Novi Sad 2005.

Mala istorija srpskog pozori�ta dr Petra Marjanovi�a, koju je proletos objavio Pozori�ni muzej Vojvodine, svojevrsna je antologija pozori�ne umetnosti u Srba sa tradicijom dugom osam vekova. Autor je obuhvatio vremensko razdoblje od 13. do po�etka 21. veka, odnosno od aktivnosti �esto progonjenih zabavlja�a u srednjem veku do Beogradskog internacionalnog teatarskog festivala (Bitef), koji traje i danas. Za pisanje ove istorije, kako sam Marjanovi� ukazuje, pripremao se pola stole�a, utkav�i u nju dugogodi�nje bavljenje pozori�tem kao dramaturg, profesor univerziteta, urednik pozori�nog �asopisa, pozori�ni kriti�ar i predani pratilac teatra. I u nekim od prethodnih knjiga Marjanovi� se bavio istorijskim aspektom, ali je obuhvatao samo neke segmente pozori�nog �ivota, kao �to su dramski pisci ili reditelji, dok je u Maloj istoriji. predstavio sve ono �to �ini celinu teatra u tako dugom vremenskom rasponu. Kao �to svaka antologija ima pe�at svoga autora, tako i Marjanovi� u ovoj istoriji pokazuje jasno opredeljenje za neke pojave i li�nosti na�eg teatra. U uvodnoj re�i autor ukazuje da se, prilikom pisanja ove svojevrsne istorije, nije opredeljivao za istorijsko ili savremeno stanovi�te, nego je uva�avao osobenosti doba u kome je jedno umetni�ko delo nastalo, ali i promene koje su donosila potonja razdoblja. Birao je, kako nagla�ava, ono �to je, po evropskim merilima, bilo teatrolo�ki i estetski zna�ajno.
Mala istorija srpskog pozori�ta hronolo�ki je podeljena na nekoliko segmenata. Polazi od prikaza pozori�ta u Evropi i teatarskih tragova u srpskim zemljama srednjeg veka, sledi doba humanizma i renesanse s poglavljem o pozori�tu u Dubrovniku u doba Marina Dr�i�a. Pozori�te u Srba u 17. i 18. veku obuhvatilo je aktivnosti Venclovi�a, baroknu dramu, pojavu �kolskog pozori�ta i prvu novovremenu srpsku pozori�nu predstavu Traedokomediju Emanuila Koza�inskog. Pozori�te u Srba u prvoj polovini 19. veka obele�ilo je delovanje Joakima Vuji�a koji je nosio titulu "oca srpskog pozori�ta", osnivanje prve profesionalne pozori�ne trupe u Novom Sadu - Lete�eg diletantskog pozori�ta 1838, a zatim Teatra na �umruku u Beogradu 1841, slede Sterija i po�eci originalne srpske drame, Njego�. U istoriji teatra prekretni�ka, 1861. godina obele�ena je osnivanjem Srpskog narodnog pozori�ta, kome Marjanovi� posve�uje posebnu pa�nju, a zatim Narodnom pozori�tu u Beogradu, osnovanom 1868, navode�i zna�ajne pisce, reditelje i glumce toga vremena. Posebno poglavlje bavi se periodom izme�u dva rata, kao i delovanjem tokom Drugog svetskog rata, sa nizom podataka o pozori�nim umetnicima koji su ostavili zna�ajan trag na na�im scenama.
Najvi�e prostora, razumljivo, posve�eno je savremenom srpskom pozori�tu i drami od Drugog svetskog rata do danas. Uz sliku politi�kog miljea Marjanovi� donosi podatke o delovanju na�ih najzna�ajnijih pozori�ta, odnosu vlasti, antologi�arski navode�i istaknute dramske pisce, reditelje, glumce, predstave. Svoj prostor dobili su i alternativna pozori�ta, amaterska, festivali, scenska muzika, scenografija i kostim, kao i kriti�ari i pozori�ne institucije i �kolstvo.